یکی دیگر از عوامل انگلی خارجی پرندگان شپشها می باشند . این بند پایان دارای انواع گوناگونی می باشند ولی کلیه شپشهای انگلی پرندگان از دسته شپشهای هستند که از پوشش خارجی پرنده (پر و پوست) تغذیه می کنند . لذا به هیچ عنوان باعث کم خونی در پرندگان میزبان نمی شوند . (گر چه انگل مناکانتوس استرامینوس که نوعی شپش است می تواند با سوراخ کردن قاعده کرک پرها ، از خون هم تغذیه کند ولی غالباً از ضایعات پرهای پرنده تغذیه می کند ) .
شپشها تمام مراحل تکاملی خود را روی بدن میزبان طی می کنند و بعلت تحریک پوست و پرها و ایجاد منظره بد در سطح بدن پرنده و احتمالاً انتقال سموم بداخل بدن پرنده ، باید تحت درمان قرار گیرند . چرا که گاهی یک پرنده جوان مورد هجوم چندین نوع شپش در جمعیت بالا قرار می گیرد و این شپش زدگی می تواند باعث از پا درآمدن حیوان گردد .
مهمترین و معمولترین شپشهای ماکیان عبارتند از :
- منکانتوس استرامینئوس (شپش بدن)
- لیپه ئروس کاپونیس (شپش بال)
- منوپون گالیته (شپش پر)
- کوکلوتوگاستر هترو گرافوس (شپش پرهای سر)
- گونیو کوتس گالینه (شپش کرک پرها)
پیشگیری و درمان :
رعایت اصول بهداشتی ، قرنطینه مرغهای جدید الورود ، بازرسی و پیشگیری قبل از پاییز و زمستان (چرا که شپشها در پاییز و زمستان تزاید می یابند) می تواند از بروز شپش زدگی تا درصد قابل ملاحظه ای جلوگیری کند .
جهت درمان پرندگان روی بستر با تجویز 5% حشره کشها ارگانوفسفره (مالاتیون و کاربایل بهتر است ) درمان صورت می گیرد البته باید 4 هفته بعد یک دوز درمانی دیگر نیز تکرار شود . در پرندگان تخمگذار باید جعبه هایی حاوی گرد مالاتیون را داخل قفسهایشان قرار داد .